Boeken kunnen we schrijven over de Nederlandse huizenmarkt, een klaagzang kan echter ook.

Want klagen lucht op. En daarbij: veel meer kan de gemiddelde burger niet doen momenteel. Door zeer onverstandig politiek beleid zitten we nu in de problemen. “De huizenmarkt is af” meldde Stef Blok ooit.  Tsja, met zulke politici hebben we geen (economische) rampen nodig om ons land naar de verdommenis te helpen. En als Hugo iets eraan probeert te doen, dan schopt datzelfde VVD tegen de plannen aan. Zo vond de VVD een verplichting om 30% van de nieuwbouw te bestemmen voor sociale huurbouw, een absurd idee om aan “heel Nederland” op te leggen.  Van je zogenaamde politieke vrienden moet je het maar hebben Hugo… Het is wederom duidelijk dat de VVD niet bepaald een allemansvriend is. Voor uw columnist is het nog altijd een raadsel dat ze ooit 42 zetels kregen.

Het zijn bovendien dezelfde politici die vanaf 2013 de verhuurdersheffing oplegde aan de non-profit woningcoöperaties. Dat leverde miljarden per jaar op voor de schatkist. Wat ook had gekund: de belasting verhogen voor de grootverdieners. Maar die kregen juist een belastingverlaging! In december 2022 werd ein-de-lijk de idiote verhuurdersheffing afgeschaft. Overigens: in het buitenland begreep helemaal niemand dat er dergelijke belastingen werden opgelegd aan non-profit woningcoöperaties. Het is immers alsof je een middelvinger opsteekt naar het economisch zwakkere deel van je bevolking. En toch, grote protesten heb ik nooit gehoord of gezien. Ik wijt dat aan het feit dat het alleen indirect en op langere termijn sociale huurders raakte.  Zo kwam het kabinet ermee weg, totdat de huizenprijzen (waarop de heffing was gebaseerd) zo erg waren gestegen dat de woningcoöperaties met de beste wil van de wereld het niet meer hadden kunnen opbrengen. Althans, als politici ze nog effectief aan hun kerntaak (betaalbare woonruimte verzorgen) wilden laten toekomen.

Effin, het resultaat van 9 jaar geld innen bij de woningcoöperaties was helder. Zij konden veel minder investeren in nieuwbouw en  verkochten zelfs bestaande huurwoningen. Dat leverde immers direct geld op en daarmee een besparing op de verhuurdersheffing. Zo verloren we ruim 100.000 sociale huurwoningen! Door de afname van nieuwbouwprojecten, werd bovendien de bouwsector geraakt. En nu alles weer op stoom moet komen, hebben we te weinig bouwvakkers en door de energiecrisis (en de graaicultuur bij toeleveranciers) veel hogere materiaalkosten.

En ondertussen kunnen de kinderen van de gemiddelde Nederlander geen huis meer vinden. Met een beetje pech zit je als jongere tot je 28ste nog bij je ouders. De wachttijd voor een huurwoning is immers opgelopen tot zo’n 10 jaar. En de gemiddelde Nederlander is niet universitair geschoold met rijke ouders en voorzien van een hoog eigen inkomen. Het lijkt de (hoog opgeleide en dik betaalde) politici tot voor kort maar weinig te schelen. De enige organisaties die hun zorgen al vele jaren hierover uitten zijn de woningcoöperaties, de woonbond en Vereniging Eigen Huis.

Wat nu?

Er zijn zoveel problemen dat bouwen zoals vroeger (VINEX-methodiek) niet haalbaar is. Ons elektriciteitsnetwerk is overbelast, net als bedrijven die de NUTS-voorzieningen moeten aanleggen. Huizen worden nu al regelmatig maanden later opgeleverd omdat water, riolering, elektra en glasvezel niet tijdig aangelegd kan worden. Er zijn simpelweg te weinig vakmensen. Daarbij is grond het domein van speculanten, graaiers en gemeenten met begrotingstekorten. Bouwgrond in Nederland is extreem duur geworden, op het bizarre af. Hier kan met regelgeving paal en perk aan gesteld worden. Maar het gebeurt niet. Daarom zou het goed zijn dat we de linkse partijen politiek versterken met meer zetels. De neoliberalen vinden geld verdienen belangrijker dan dat er tegen een redelijk kostenplaatje een huis gebouwd kan worden. Dat moet dus anders.

Nieuwe steden

Nu is uw columnist geen planoloog. Maar als we kijken naar de huidige hierboven genoemde problemen, en we vullen dat aan met de kwetsbare inklinkende kustgebieden van Nederland, dan is bouwen in provincies zoals Overijssel, Gelderland en Drenthe een verstandig idee. Ten eerste is de grond daar goedkoper. Ten tweede, wanneer we een huis neerzetten dat zeker 150 jaar mee moet gaan, kan die maar beter staan op een plek dat verder van ons kustgebied ligt. Ten derde: werken vanuit huis zal steeds gangbaarder worden in de toekomst. Je hoeft niet meer in grote kuststeden (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam) te wonen om voor interessante bedrijven te werken. Daarbij, wie kan het zich met deze huizenprijzen nog veroorloven daar te wonen? Leraren, agenten, winkelpersoneel, callcenter medewerkers.. hoe kunnen die een huur van 1500 euro opbrengen als de sociale huurwoningen niet te krijgen zijn?

Komt er dan ooit een einde aan het huizentekort? Ooit wel, denk ik. Als we fors meer gaan bouwen. En de babyboomgeneratie is vrij groot en beginnen zachtjesaan ouder te worden. De komende 15 tot 20 jaar gaan die ons ontvallen en komen hun woningen vrij. Dat zal lucht geven op zowel de huursector, als de koopwoningenmarkt. Echter, als de wereld onrustig blijft, of er komen vele klimaatvluchtelingen op ons af, dan zullen de sociale huurwoningen snel volstomen met nieuwe Nederlanders vermoed ik.

Hoe dan ook, ik verwacht dat ik nog lang lang lang kan genieten van de aanwezigheid van mijn kinderen in mijn bescheiden huis. Of zij dat ook zo zien, durf ik echter wel te betwijfelen.